Η Ανάφη ήταν ονομαστή για τους κτίστες της. Δεν είναι τυχαίο ότι στα μέσα του 19ου αιώνα για την ανοικοδόμηση της πόλεως και την ίδρυση των ανακτόρων του Όθωνα, επιστρατευτήκαν Αναφιώτες χτίστες. Η συνοικία με το όνομα «Αναφιώτικα» η οποία βρίσκεται ΒΑ του βράχου της Ακρόπολης ήταν η συνοικία της διαμονής των εργατών.
Στην Ανάφη είναι διάσπαρτες αγροτικές κατοικίες. Πρόκειται για λιθόκτιστα κτίσματα εναρμονισμένα με το τοπίο από γρανίτη του νησιού. Είναι διάσπαρτα στην ύπαιθρο, ορθογώνιας κάτοψης με επίπεδη στέγη και συνοδεύονται από μεγάλους ή μικρούς υπαίθριους φούρνους τα ονομαζόμενα «φουρνιά». Τα κτίσματα αυτά διαφοροποιούνταν από εκείνα της χώρας που έφεραν θόλους οι οποίοι στηρίζονταν σε παχείς τοίχους. Ομοίως οι φούρνοι είναι συχνοί και στον αύλειο χώρο του σπιτιού. Τα «φουρνιά» είναι κυκλικής κάτοψης κτίσματα μοιρασμένα κάθετα σε δύο χώρους, από τους οποίους στον κάτω τοποθετούνταν η καύσιμη ύλη αποτελούμενη από φρύγανα (πολύ συχνά στο νησί) και στο άνω τμήμα τοποθετούνταν τα προς ψήσιμο εδέσματα. Τα ανοίγματα του «φουρνιού» σφραγίζονταν με πέτρες και πηλό. Μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση της αρχιτεκτονικής της Ανάφης μπορεί να δεί κάποιος στο Κούρτη Μίνα, Οι κατοικίες της Ανάφης, 2004
Μια επιπλέον αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα είναι τα οστεοφυλάκια με ναϊσκόμορφο σχήμα, τα οποία ονομάζονται «μνημόρια». Εκεί τοποθετούνται τα οστά των θανόντων μιας οικογένειας και είναι πολλά και διάσπαρτα στο νησί, αναλόγως με τη θέση που έχουν διαλέξει οι εν ζωή αρχηγοί της οικογένειας. Για περισσότερα στο έργο των Στέφ. Δ. Ήμελλου – Margaret Kenna, «Ανάφη. Από λαογραφική, διαλεκτολογική και κοινωνικοανθρωπολογική άποψη», Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Σειρά Πηγές του Λαϊκού Πολιτισμού, αρ. 10, Αθήνα 2015.
