Κάστρο Νάξου, συγκρότημα αρχαιολογικού μουσείου.
έργα αποκατάστασης των μεσαιωνικών κτηρίων για να φιλοξενήσουν το νέο μουσειακό σύστημα της Νάξου.
Δουλεύοντας σε ένα μικρό δωμάτιο της τρίτης στάθμης, καθαιρούμε ένα νεώτερο τοίχο. Από πίσω εμφανίζεται μια κόγχη με ένα ράφι. Από πάνω διακρίνεται πάνω στον ασβέστη μια γραπτή επιγραφή στα λατινικά: +IHS, lavamini, mundi estote. Το πρώτο ήταν το έμβλημα των Ιησουιτών. Η επιγραφή ήταν από το βιβλίο του προφήτη Ησαΐα: Ησ. 1,16: λούσασθε καὶ καθαροὶ γίνεσθε. Η επιγραφή έδινε και την χρήση της κόγχης: ήταν η θέση της κανάτας με το νερό και την λεκάνη στο κελλί ενός Ιησουίτη μοναχού. Πράγματι, το συγκρότημα που αναστηλώνεται είχε φιλοξενήσει από το 1632 και για ενάμιση αιώνα το τάγμα των Ιησουιτών στην Νάξο.
Ταυτόχρονα, μια στάθμη χαμηλότερα, οι τεχνίτες της Εφορείας απομάκρυναν τους νεώτερους σοβάδες από έναν θολωτό χώρο. Από κάτω εμφανίστηκε μια μεγαλογράμματη ιταλική επιγραφή: il coraggio è abitudine = το θάρρος είναι συνήθεια. Πρόκειται για ένα από τα φασιστικά συνθήματα του μουσολινικού καθεστώτος. Τι γύρευε όμως μέσα σε ένα μεσαιωνικό κτήριο στις; Κυκλάδες; Στα πρώτα χρόνια της κατοχής, το πολύπαθο κτήριο είχε επιταχθεί από τα ιταλικά κατοχικά στρατεύματα. Τότε γέμισαν όλους τους χώρους με μουσολινικά συνθήματα όπως το παραπάνω.
Οι εργασίες που υλοποιεί εκεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων με ευρωπαϊκές πιστώσεις του ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στο πλαίσιο του προγράμματος “Νησίδα Μουσείων του Κάστρου Χώρας Νάξου”, έχουν φέρει στο φως και πολύ σημαντικά τεκμήρια για την εξέλιξη της αρχαίας ναξιακής ακρόπολης σε ισχυρό βυζαντινό κάστρο κατά τον 7ο αιώνα καθώς και για την μετατροπή του, έξι αιώνες αργότερα, σε έδρα του ενετικού δουκάτου του Αιγαίου. Το κτήριο είναι ένα σύνθετο παλίμψηστο με αλλεπάλληλες φάσεις και μετασκευές από τον πρώιμο Μεσαίωνα έως τον 20ο αιώνα.
Ανάμεσα στα αρχαία γλυπτά που εντοπίζονται εντοιχισμένα στους τοίχους, τους άγνωστους κρυμμένους χώρους της μεσαιωνικών κτισμάτων που αποκαλύπτονται, έρχονται στο φως και ευρήματα που διηγούνται τις ιστορίες των ανθρώπων που κατοίκησαν σε αυτό από την αρχαιότητα μέχρι και τα νεώτερα χρόνια. Οι νέες μόνιμες εκθέσεις του Μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού και της ιστορικής διαδρομής της Νάξου θα στεγαστούν στα τρία αποκατεστημένα κτήρια.
Πύργος Γλέζου :
Περιφερής πύργος που προστατεύει το κάστρο του Σανούδου στη Χώρα της Νάξου. Το τείχος που περιβάλλει το κάστρο παρουσιάζεται πεντάγωνο και κλείνει με τρεις πύλες. Κοντά στη βορειοδυτική πύλη βρίσκεται ο πύργος του Γλέζου (Κρίσπι) και εκτείνεται, κατά ένα τμήμα, επί της δυτικής και βόρειας πλευράς του Κάστρου. Αποτελείται από τέσσερα επίπεδα και είναι ο μοναδικός πύργος στη Νάξο, ο οποίος έχει προσαρτημένο και ένα κυκλικό πύργο.
Το 1207 εγκαθιδρύθηκε η φραγκική κυριαρχία στο Αιγαίο. Ο Ενετός Μάρκος Β’ Σανούδος ίδρυσε το κάστρο της Χώρας Νάξου με περιμετρικούς πύργους, ένας από τους οποίους είναι ο σωζόμενος πύργος του Γλέζου (Κρίσπι). Πάνω από την κύρια είσοδο του πύργου, υπάρχει το οικόσημο του Ιωσήφ Barozzi. Επίσης, στο υπέρθυρο της εσωτερικής θύρας του πύργου υπάρχει το οικόσημο των Crispi.
Ο πύργος ανήκει σήμερα, μετα από δωρεά του κ. Πέτρου Γλέζου, στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και προορίζεται για μουσείο. Όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες θα αποτελέσει το πρώτο βυζαντινό μουσείο των Κυκλάδων.
Κατά τα έτη 1968-1969 έγιναν εργασίες αναστήλωσης στον πύργο του Γλέζου. Το 1968 ο πύργος στερεώθηκε εσωτερικά και εξωτερικά και ενισχύθηκε η τοιχοποιία του. Το 1995 ξεκίνησαν εργασίες αναστήλωσης του πύργου, ώστε να χρησιμοποιηθεί ως μουσείο.
