Η μικρή αρχαιολογική συλλογή Ανάφης, μόλις 20 τ.μ. βρίσκεται εντός του οικισμού της Χώρας. Δημιουργήθηκε μετά από μια μεγάλη πυρκαγιά στο νησί το 1997 που αφού κατέκαυσε αρκετά στρέμματα γης ανεφάνησαν (τραγική ειρωνεία αφού και η λέξη Ανάφη προέρχεται από το ρήμα αναφαίνομαι, δηλαδή εμφανίζομαι ξαφνικά). Η τότε ΚΑ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (σήμερα ΕΦΑ ΚΥΚΛΑΔΩΝ) είχε δρομολογήσει ένα πολυετές πρόγραμμα καταγραφής και περισυλλογής των διάσπαρτων αρχαίων. Τα αρχαία της Συλλογής προέρχονται από την αρχαία ακρόπολη της αρχαίας πόλης του «Καστελλίου», το επίνειον της αρχαίας πόλης «Καταλυμάτσα». Έχουν συγκεντρωθεί αρκετές μαρμάρινες ιματιοφόρες μορφές από τις οποίες δε σώζονται οι κεφαλές που χρονολογούνται στους ρωμαϊκούς χρόνους και αρκετά ικανός αριθμός αρχαίων επιγραφών. Τα αρχαία αντικείμενα είναι εκτεθειμένα προσωρινά στο χώρο της αρχαιολογικής συλλογής και είναι ιδιαιτέρως σημαντικά αφού απεικονίζουν τη διαχρονικότητα της κατοίκησης της νήσου Ανάφης.
Η ρωμαϊκή γλυπτική στην Ανάφη
Τα αρχαία αντικείμενα που παρουσιάζονται και χρονολογούνται στους ρωμαικούς χρόνους είναι τρείς ιματιοφόροι κορμοί και μια γυναικεία ιστάμενη μορφή σε φυσικό μέγεθος τα οποία περισυλλέγησαν από την αρχαία ακρόπολη στο Καστέλλι. Βρίσκονται στην αρχαιολογική συλλογή Ανάφης. Οι κοιλάνσεις στην κορυφή μαρτυρούν το γεγονός ότι εκεί προσαρμόζονταν το πορτραίτο του εικονιζόμενου προσώπου, το οποίο διέθετε στη μια άκρη του κάποια προεξοχή και συγκολλούνταν και κατά τέτοιο τρόπο εφάρμοζε με τον κορμό και έτσι παρουσιάζονταν ως ενιαίο σύνολο. Από τα εικονιζόμενα αντικείμενα τα τρία πρόκειται για επιτύμβιες προτομές οι οποίες έφεραν το πορτραίτο του επιφανούς νεκρού ο οποίος πιθανώς να ήταν και αρχηγός της οικογένειας. Το τέταρτο είναι μια γυναικεία ιματιοφόρος μορφή. Και τα τέσσερα αντικείμενα είναι τυπολογικά συνήθη στην ρωμαϊκή γλυπτική. Το κάθε αρχαίο εργαστήριο αυτής της περιόδου σε όλη τη ρωμαϊκή επικράτεια ήταν σε θέση να ακολουθήσει τη μόδα στην τυπολογία της εποχής. Με μια πρώτη ματιά η ομοιότητα μεταξύ τους φαίνεται να είναι μεγάλη, αλλά διαφοροποιείται με μικρές «λεπτομέρειες» στην κατεύθυνση και στον αριθμό των πτυχώσεων, αναλόγως με την στάση και την ανατομία του σώματος, αλλά και στις μικρές κινήσεις των δαχτύλων των άνω άκρων. Το υλικό (το μάρμαρο) κατασκευής φαίνεται να είναι εισαγόμενο. Όπως γίνονταν σ αυτές τις περιπτώσεις οι κορμοί μπορεί να σμιλεύονταν σε άλλο τόπο και να στέλνονταν είτε ημίεργοι, είτε ολοκληρωμένοι.