get the flyer here κατέβασε εδώ το ενημερωτικό έντυπο
δες εδώ τα ωράρια λειτουργίας check the visiting hours here
Στη νοτιοδυτική ακτή της Θήρας, κοντά στον σημερινό οικισμό Ακρωτήρι, αναπτύχθηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του προϊστορικού Αιγαίου, με μακραίωνη ιστορία (περ. 4.500 π.Χ. – περ. τέλη 17ου αι. π.Χ.) και δυναμική συμμετοχή στη διαμόρφωση του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Η συστηματική ανασκαφική έρευνα που ξεκίνησε στη θέση το 1967 από τον καθηγητή Σπυρίδωνα Μαρινάτο και συνεχίζεται έως σήμερα από τον καθηγητή Χρίστο Ντούμα, υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, έχει αποκαλύψει τμήμα του πυκνοδομημένου κέντρου της ακμάζουσας Ύστερης Κυκλαδικής πόλης. Θαμμένο κάτω από τα υλικά που εκτόξευσε το ηφαίστειο της Θήρας κατά την καταστροφική έκρηξη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, πιθανώς στα τέλη του 17ου αι. π.Χ., το ανασκαμμένο τμήμα της διατηρεί μέχρι σήμερα ζωντανή την εικόνα της πόλης με μοναδικό τρόπο.
Πολυώροφα κτήρια, ο πλούσιος τοιχογραφικός διάκοσμος των οποίων, ακόμα και όταν δεν βρίσκεται ανέπαφος στη θέση του αλλά διασώζεται με τη μορφή σπαραγμάτων αποκολλημένων από τους τοίχους, αποκαθίσταται με τέτοια μοναδική πληρότητα που είναι δυνατή η ανασύσταση ολόκληρων των εικονογραφικών τους προγραμμάτων, πληθώρα αγγείων και κάθε είδους αντικειμένων της πλούσιας οικοσκευής δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων που συχνά αποκαλύπτονται άθικτα, διασώζοντας ακόμα και το περιεχόμενό τους, αποτυπώματα ή αρνητικά στην τέφρα που επιτρέπουν την ανάκτηση με την μορφή εκμαγείων από γύψο των αντικειμένων ή αρχιτεκτονικών στοιχείων από φθαρτά οργανικά υλικά που έχουν πια χαθεί, κατάλοιπα οργανικών υλικών κ.ά., προφυλαγμένα όλα κάτω από τα ηφαιστειακά υλικά, φωτίζουν με μοναδικό τρόπο την καθημερινή ζωή, τις ασχολίες, τις διατροφικές συνήθειες, την τεχνογνωσία, την αρχιτεκτονική, την ιδεολογία, τις θρησκευτικές δοξασίες, τα έθιμα, την αισθητική και τα καλλιτεχνικά επιτεύγματα της εξωστρεφούς θηραϊκής κοινωνίας της Ύστερης Εποχής του Χαλκού αλλά και τις περιβαλλοντικές συνθήκες της εποχής.
Κάτω από το σύγχρονο, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Ν. Φιντικάκη, βιοκλιματικό στέγαστρο που προστατεύει το μοναδικό αυτό μνημειακό σύνολο της προϊστορίας του Αιγαίου, σήμερα οργανωμένο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, ο επισκέπτης ακολουθώντας τις ειδικές διαδρομές περιήγησης με τις επιλεγμένες στάσεις θέασης, αντικρίζει το σύνολο της έκτασης των 12 στρεμμάτων περίπου που έχει αποκαλυφθεί έως σήμερα από το αστικό αυτό κέντρο με την άριστη πολεοδομική οργάνωση, τους λιθόστρωτους δρόμους με το άρτιο αποχετευτικό δίκτυο, τις πλατείες καθώς και τα πλέον των 30 πολυώροφα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια, αλλά και βαθύτερα κατά τόπους στρώματα, η έρευνα των οποίων έχει επιτρέψει την ανασύσταση της ιστορίας της θέσης.
Η πρώτη εγκατάσταση στην προνομιούχο αυτή θέση, τότε μια στενή χερσόνησο με ασφαλή αγκυροβόλια, κοντά σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ανάγεται στην Ύστερη Νεολιθική Εποχή (π. 4.500 π.Χ.). Στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο (π. 3200-2100 π.Χ.) το μικρό νεολιθικό χωριό των ψαράδων, γεωργών και κτηνοτρόφων εξελίσσεται σε έναν αξιόλογο οικισμό με σημαντική θέση στη θαλάσσια επικοινωνία στο Αιγαίο. Χτυπημένος, όπως φαίνεται, από σεισμό στα τέλη της περιόδου, δίνει τη θέση του σε έναν αρκετά εκτεταμένο πια οικισμό με χαρακτηριστικά πόλης, ο οποίος ακμάζει ραγδαία κατά τη Μεσοκυκλαδική περίοδο. Η σεισμική καταστροφή κατά τις αρχές της επόμενης Υστεροκυκλαδικής περιόδου, προς τα μέσα του 17ου αι. π.Χ., επιφέρει βαρύ πλήγμα στα κτήρια της πόλης, την βρίσκει, όμως, σε τέτοια οικονομική άνθηση, που ακολουθεί αμέσως η γρήγορη ανοικοδόμησή της.
Η Υστεροκυκλαδική πόλη, διατηρώντας με κάποιες τροποποιήσεις τον πολεοδομικό ιστό της προκατόχου της, επεκτείνεται για μια ακόμα φορά και λαμπρύνεται με μνημειώδη δημόσια και ιδιωτικά κτήρια. Οι οικοδομικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται κατά την ανέγερσή τους, δίνοντας βάρος στην αντισεισμική προστασία τους, η διαρρύθμιση και οργάνωσή τους, η απευθείας σύνδεση των χώρων υγιεινής με το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης, η πλούσια επίπλωση και οικοσκευή τους, η αυτάρκειά τους σε τρόφιμα, ο έξοχος τοιχογραφικός τους διάκοσμος, η πλούσια και πολύμορφη εγχώρια κεραμεική και το πλήθος των εισηγμένων προϊόντων, μαρτυρούν την οικονομική ευμάρεια της σύνθετης θηραϊκής κοινωνίας της εποχής, ο πλούτος της οποίας φαίνεται πως οφειλόταν σε εμπορικές και ναυτικές δραστηριότητες, το υψηλό πολιτιστικό της επίπεδο αλλά και το δίκτυο των σχέσεών της με την Κρήτη, την ηπειρωτική Ελλάδα, τις Κυκλάδες, το νοτιοανατολικό Αιγαίο και κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου και αντανακλούν την πολιτισμική εξέλιξη των προηγούμενων περιόδων, ιδίως της Μεσοκυκλαδικής.
Η πόλη που ήδη από την Μεσοκυκλαδική περίοδο είχε αναδειχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα και λιμάνια του Αιγαίου, πλήττεται, στο απώγειο πια της ακμής της, και πάλι από σεισμό. Αυτή τη φορά, όμως, την σεισμική δραστηριότητα που οδήγησε για μια ακόμα φορά τους κατοίκους της στην προετοιμασία της ανοικοδόμησής της, οι οποίοι θα διέμεναν εν τω μεταξύ σε κάποιο πρόχειρο καταυλισμό στα περίχωρα της πόλης, ακολούθησε λίγες δεκάδες ημέρες μετά η ηφαιστειακή έκρηξη. Η γρήγορη εξέλιξή της και η έναρξή της με την έκλυση δηλητηριωδών αερίων και καπνού δεν φαίνεται να έδωσε στους κατοίκους της το περιθώριο να εγκαταλείψουν το νησί, που έκτοτε, θαμμένο κάτω από τις ηφαιστειακές αποθέσεις, μένει έρημο για αιώνες.
Η προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι, ένα από τα σπουδαιότερα μνημειακά σύνολα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, προβάλλει με μοναδικό τρόπο τη δυναμική και δημιουργική πορεία που κατέστησε τη Θήρα ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα του προϊστορικού Αιγαίου, αποτέλεσμα της καίριας θέσης της στα θαλάσσια δίκτυα επικοινωνίας της εποχής και της άμεσης γειτνίασής της με την Κρήτη.
Κατά την ανασκαφική έρευνα, στα κτήρια, τους δρόμους και τις πλατείες της προϊστορικής πόλης αποδόθηκαν συμβατικές ονομασίες, με τις οποίες και έχουν γίνει γνωστά.
