Ο ναός του Ταξιάρχη στη Μεσαριά ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς δικιόνιου με τρούλο, νάρθηκα στα δυτικά και δύο μικρά πρόπυλα, που σήμερα δεν σώζονται. Ανεγέρθηκε το 1158 επί αυτοκράτορος Μανουήλ Κομνηνού από τον Κωνσταντίνο Μοναστηριώτη και τη σύζυγό του Ειρήνη Πρασίνη, σύμφωνα με σωζόμενη κτητορική επιγραφή στο επίθημα του βόρειου κίονα. Είναι κτισμένος με το πλινθοπερίκλειστο ισόδομο σύστημα εκτός από τα κατώτερα μέρη, όπου έχει χρησιμοποιηθεί αργολιθοδομή. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος του ναού, που συντηρήθηκε πρόσφατα από συνεργείο συντηρητών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, χρονολογείται τον 12ο αι. Ο ναός υπέστη εκτεταμένες εργασίες επισκευής εσωτερικά και εξωτερικά, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1775 βάσει επιγραφής στο ανώφλι της νότιας θύρας. Στο πλαίσιο του Γ΄ Κοινοτικού Προγράμματος Στήριξης πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης του ναού και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου του.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Δεμαθά Λ., «Ο Ταξιάρχης Μεσαριάς και ο Ταξιάρχης Μελίδας. Στερέωση και συντήρηση βυζαντινών ναών της Άνδρου», Νήσος Άνδρος, Παράδοση, Πολιτισμός Ανάπτυξη, Κοινωνία, 2, Αθήνα 2008, σ. 9-14.
Μπούρας Χ. – Μπούρα Λ., Η Ελλαδική ναοδομία κατά τον 12ο αιώνα, Αθήνα 2002, 71-74.
Ορλάνδος Α., «Βυζαντινά Μνημεία της Άνδρου», Α.Β.Μ.Ε. 8, Αθήνα 1955-56, σ. 8-34.
Πάλλης Γ., «Η γλυπτική της μέσης βυζαντινής περιόδου στην Άνδρο (9ος – 12ος): μία αποτίμηση», Νήσος Άνδρος, Παράδοση, Πολιτισμός Ανάπτυξη, Κοινωνία, 3, Αθήνα 2009, σ. 44-46.
Πέννας Χ., «Αποκαταστάσεις στα βυζαντινά μνημεία της Άνδρου και νεότερα αρχαιολογικά τεκμήρια», στο Πάλλης Γ. (επιστ. επιμ.), «Η Βυζαντινή Άνδρος (4ος – 12ος αιώνας). Νεότερα από την αρχαιολογική έρευνα και τις αποκαταστάσεις των μνημείων. Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης». Αθήνα, 20 Μαρτίου 2015, Ανδριακά Χρονικά 43, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2016, 65-78.
Λεζάντες
Εικ. 1: Ναός Ταξιάρχη Μεσαριάς Άνδρου.
Εικ. 2: Ναός Ταξιάρχη Μεσαριάς Άνδρου.
