Στον εξωτερικό εκθεσιακό χώρο που αποτελεί και το δώμα του αρχαιολογικού Μουσείου Νάξου, εκτίθεται εδώ και αρκετές δεκαετίες ένα ψηφιδωτό δάπεδο που βρέθηκε σε ανασκαφή οικίας στην περιοχή Απλώματα Χώρας Νάξου, το 1961, από τον Αρχαιολόγο Ν. Μ. Κοντολέοντα. Πρόκειται για ψηφιδωτό τεχνοτροπίας opus Tessellatum, με διαστάσεις 5,5μ. πλάτος x 5,0μ. μήκος με συνολικό εμβαδό τα 27,5τμ. και χρονολογείται γύρω στον 4ο μ.Χ. αιώνα.
Ως κεντρικό θέμα απεικονίζεται ημίγυμνη γυναικεία μορφή (Νηρηίδα ή Νύμφη) η οποία ιππεύει θαλάσσιο τέρας που όμως περισσότερο μοιάζει με ταύρο. Ψάρια, παγώνια και ελάφια συμπληρώνουν την παράσταση. Μέχρι τα όρια του ψηφιδωτού υφίσταται συνεχές σχέδιο με φύλλα κισσού, πλοχμούς, μαιάνδρους κ.α. διακοσμητικά μοτίβα.
Σε όλη την επιφάνειά του το ψηφιδωτό αποτελείται από κυβικές ψηφίδες ασβεστολιθικής σύστασης (μάρμαρα), υαλόμαζα και κεραμική, με μεγέθη που κυμαίνονται από 0,003μ. έως 0,015μ. Οι αποχρώσεις των ασβεστολιθικών ψηφίδων είναι λευκές, μελανές, μολυβί και ώχρα, των κεραμικών ψηφίδων είναι ερυθρές και ώχρα, των ψηφίδων από υαλόμαζα είναι κυανές ανοικτές, πράσινες ανοικτές, πράσινες σκούρες, κίτρινες, πορτοκαλί και ερυθρές.
Ο πανδαμάτωρ χρόνος δεν άφησε ανεπηρέαστο το ψηφιδωτό. Με το πέρασμα των ετών και λόγω της έκθεσής του στις περιβαλλοντικές συνθήκες, επάνω στην ψηφιδωτή επιφάνεια αναπτύχθηκαν μύκητες, άλγη βρυόφυτα και η αισθητική αλλοίωσή του ήταν μεγάλη.
Το καλοκαίρι του 2015 το ψηφιδωτό καθαρίστηκε με εφαρμογή διαλύματος βιοκτόνου σε νερό, από τους Συντηρητές Αρχαιοτήτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων με την βοήθεια χειρουργικών εργαλείων (νυστεριών), μικροεργαλείων (σουβλιών) και τη χρήση σκληρής βούρτσας πατώματος (χόρτινη και πλαστική) ενώ στερεώθηκαν και όσες από τις ψηφίδες αποκολλούνταν λόγω σαθροποίησης του υπόστρώματος τους. Επίσης, έγιναν μικροσυμπληρώσεις με νέο κονίαμα στις απώλειες.
Χάρις στο ενδιαφέρων της υπεύθυνης Αρχαιολόγου νήσου Νάξου, κ. Ειρήνης Λεγάκη η οποία έδωσε και το έναυσμα για να πραγματοποιηθεί η συντήρησή του ψηφιδωτού, και τις ενέργειες του Τμηματάρχη Τμήματος Συντήρησης της Εφορείας, κ. Ιωάννη Σταϊκόπουλου, αυτό βρίσκεται σήμερα και πάλι σε μια καλή κατάσταση διατήρησης, στη διάθεση των επισκεπτών του Αρχαιολογικού Μουσείου Νάξου.
Βιβλιογραφία: – Ν. Μ. Κοντολέων, ΠΑΕ 1961, 196-200, εικ. 3, σελ. 191, οικία ΙΙΙ, πιν. 153
-Γ. Γκούμας, Αναφορά πραγματοποιηθέντων εργασιών Συντήρησης δύο ψηφιδωτών δαπέδων στη νήσο Νάξο, 2015.
